|
|
Ιστορικά στοιχείαΔ΄
Τουρκοκρατία
Από τα πρώτα χρόνια της
Τουρκοκρατίας είν’ εξακριβωμένο πώς
υπήρχε η Παλιά Κερπινή
στις Σφήνες, πλούσια κώμη με
χριστιανικό ναό της Αγιασωτήρας (τώρα
εικονοστάσι), τζαμί, του οποίου ακόμα
σώζονται ίχνη στην ομώνυμη θέση, και
υδραγωγείο, του οποίου το 1900 βρέθηκαν 150
περίπου κεραμίδια στ’ αμπέλι του Σελίμη,
κάτω από το τζαμί. Έφερναν το νερό από
την Κουκλιούνα, που ήταν τότε πιο ψηλά,
στη θέση Πλάκα. Η βρύση πιθανότατα ήταν
στ’ αμπέλι του Ντίνου Σπηλιωτόπουλου.
Την εποχή αυτήν υπήρχαν κι άλλοι
οικισμοί της Κερπινής: Της Κουκλιούνας,
του Πρόντολου, της Κουκούλας,
Αγιονικόλα, των Χαρτσιέίκων (στην
κορυφή διακρίνονται 5 – 6 σπιτιών
θεμέλια),της Καστανιάς, της
Μαυρομαντηλούς, των οποίων ίχνη
διακρίνονται ακόνη, κι άλλοι ίσως.
Τούρκος Καϊμακάμης (Υποδιοικητής) της
περιοχής ήταν μια περίοδο, γύρω στα 1650, ο
Μέντας, και καθόταν στο σπίτι του Π.
Φουρνόδαυλου. Η Κερπινή υπαγόταν τότε
στο Βιλαέτι της Καρύταινας. Τους φόρους
εισέπραττε φυσικά ο Τούρκος τοπικός
Διοικητής, τους κανόνιζαν όμως οι
προεστοί του χωριού με τον παπά. Οι
Κερπινιώτες όμως, καλοί χριστιανοί και
πατριώτες, μόλις πέθαν’ ο Μέντας
αρνήθηκαν τους φόρους στη χήρα του, την
οποία μάλιστα κάποιος αφελής
Κερπινιώτης, βαλτός, πρόσβαλε
σκορπίζοντας της τα χαρτιά των φόρων.
Αυτή απόσπασε Σουλτανικό φιρμάνι και
για εκδίκηση έκαψε όλους τους οικισμούς
το 1664. Οι Κερπινιώτες έπιασαν για χρόνια
τις σπηλιές, γνωστές ακόμα με τα ονόματα
αυτών που τις κατοίκησαν, κι αργότερα
έχτισαν τη σημερινή Κερπινή. Ενετοκρατία (1685
-1715)
Για την κατοχή της πλούσιας
Πελοποννήσου πολέμησαν χρόνια οι Τούρκοι με τους Ενετούς. Το 1685
υπερίσχυσαν οι Ενετοί και την κράτησαν 30
χρόνια, ως το 1715. Σ’ αυτά τα χρόνια οι
Μοραΐτες υπέφεραν πολλά από τους
σκληρούς κι άπληστους Ενετούς, με την
άφιξη των οποίων έπεσε φοβερή πανούκλα,
που το 1688 έφτασε την περιοχή της
Κερπινής κι εθέρισε τα χωριά. Στα
κτήματα των φονευθέντων Τούρκων
εγκατέστησαν οι Ενετοί Έλληνες απ’ άλλα
μέρη. Απ’ αυτούς άλλοι έμειναν οριστικά
εδώ κι άλλοι γύρισαν στον τόπο τους, τα
δε κτήματά τους τα πήραν αργότερα οι
Τούρκοι. Το 1690 περιηγήθη το Μοριά ο Pier
Antonio
Pacifico
κι αναφέρει από τη Γορτυνία την
Κερπινή και την Ξεροκερπινή. Στην
Ενετικήν απογραφή του 1690 αναφέροναι 2
Κερπινές, της Καρύταινας (η δική μας) και
των Καλαβρύτων. Η δική μας, επί Ενετών,
υπαγόταν στη Διοίκηση Μεσσηνίας,
πρωτεύουσα το Ναυαρίνο, με 9 Περιοχές. Η
Κερπινή υπαγόταν στην 7η Περιοχή
Καρυταίνης (<<Κιερπινί>> - Πολυβίου
Ιστορία). β)
Δεύτερη περίοδος Τουρκοκρατίας (1715-1821)
Κουρασμένοι οι Πελοποννήσιοι από
τους Ενετούς προτίμησαν να ξαναφέρουν
τους Τούρκους. Το 1714 πήγε στον Τούρκο
Πασά της Θήβας Τοπάλ Οσουμάν μια
επιτροπή Προκρίτων της Πελοπονννήσου
και συμφώνησαν να 'ρθούν Τουρκικά
στρατεύματα, αλλά να διοικούν
δημοκρατικά κι οι Έλληνες να ρυθμίζουν
μόνοι τα τοπικά ζητήματα και τους φόρους.
Ο Πασάς κι η Πύλη δέχτηκαν φυσικά κι
αμέσως κατέλαβαν την Πελοπόννησο.
Αντιπρόσωποι της επαρχίας Καρυταίνης
στην υποδοχή του Οσουμάν ήσαν: Ο καπετάν
Χρονάς (από τους Κολοκοτρωναίους), ο
Θανάσης Κουλάς κι ο Σύντυχος, που
δήλωσαν υποταγή.
Οι Τούρκοι διοίκησαν καλά για 50
περίπου χρόνια. Η Κερπινή υπήχθη πάλι
στο Βιλαέτι της Καρύταινας, άγνωστον
όμως σε ποιο από τα 4 σέμπια (=τμήματα) του
Βιλαετιού, δηλαδή των Βουνών με 31 χωριά,
του Κάμπου με 27, της Λιοδώρας με 38 και της
Άκοβας και Πέρα Μεριάς με 37 χωριά.
Στα όρια των Βουνών και Άκοβας
ήταν η Κερπινή και σ’ εν’ από τα 2
υπαγόταν. Εκκλησιαστικά υπαγόταν στην
Επισκοπή Δημητσάνας με τα γύρω χωριά,
καθώς δείχνει ένα Σιγγίλιο του 1718 του
Πατριάρχη Ιερεμίου του Γ΄. Ήταν Τούρκικη
ιδιοκτησία ολόκληρη, η Γλανιτσιά η μισή,
ενώ τα γύρω χωριά εντελώς χριστιανικά,
γι’ αυτό τη λέγαν Τουρκοκερπινή ( κατά
το Ρήγα Παλαμήδη). Οι Τούρκοι είχαν
μετοικήσει (τα σπίτια τους είχαν
ερειπωθεί στη θέση Τζιαμί , που είχαν
ιδιαίτερο συνοικισμό), γυρνούσαν δε μόνο
να πωλήσουν τα κτήματα τους σε
Κερπινιώτες, οι οποίοι πια έγιναν
νοικοκυραίοι κι έχτισαν στη σημερινή
θέση τη Μεγάλη Κερπινή με τους γύρω
συνοικισμούς της, σε διάκριση από την
Ξεροκερπινή ή Μικρή Κερπινή, μικρό χωριό
ανάμεσα Βάχλια – Ξεροκαρύταινα, τώρα
μόνο τοπωνύμιο.
Σε πωλητήριο συμβόλαιο του 1739,
δημοσιευόμενο από το φίλο ερευνητή,
λογοτέχνη και συγγραφέα από τη
γειτονική Μυγδαλιά κ. Χρ.
Κωνσταντινόπουλο στο <<Χωριό μας ..,
φαίνεται πώς οι κάτοικοι της Μεγάλης
Κερπινής: Στάθης Δήμου, Παπάς Δημήτρης,
Γιώργης Καραβασίλης , Παπάς Νικολής ,
Χρίστος Ψαρά Δήμου, Δημήτρης Τζουλουχάς,
Κωνσταντής Δήμου, Αντώνης Νικολής,
Ανδρέας Ψαράς και άλλοι ραγιάδες
ομολόγησαν πώς κληρονόμησαν από
τους γονείς τους τα κτήματα της περιοχής
Μεγάκης Κερπινής (αναφέρονται χωράφια,
αμπέλια, σπίτια, μουριές και τα όριά τους),τα
οποία είχαν αγοραστεί από τους Τούρκους
: Χαφιφέ, θυγατέρα του Οσμάν, Ταφαξλή
μπουλούμπαση και Σεϊδή Αλήν. Σε συνέχεια
ο κ. Κωνσταντινόπουλος δημοσιεύει άλλο
έγγραφο <<που αφορά την περιφέρεια
της Κερπινής και τις ιδιοκτησίες
Τούρκων σ’ αυτή>>, από τα Γ.Α.Κ.
παρμένο. Είν’ άγνωστο πότε
εγκαταστάθηκαν Τούρκοι στην Κερπινή,
όμως κράτησαν τα κτήματα σαν καλά που
ήσαν και άφησαν ίχνη τους ως σήμερα (Σιαμπάνης,
Σελίμης, Τζαμί κλπ.), όμως δεν κατόρθωσαν
να μειώσουν το εθνικό τους φρόνημα, ίσα-ίσα
από τη συμβίωση και την εκμετάλλευση των
γαιών τους είχαν γεμάτες μίσος τις
καρδιές τους γι’ αυτούς και το 'δειξαν
με κάθε ευκαιρία.
Σ’ άλλα έγγραφα που δημοσιεύει ο κ.
Κωνσταντινόπουλους στο βιβλίο του : "Ανέκδοτα
Γορτυνιακά έγγραφα (1771 – 1839",
παίρνουμε χρήσιμες πληροφορίες για τις
Τούρκικες ιδιοκτησίες στην Κερπινή πριν
από την Επανάσταση, άγνωστο πότε τις
αγόρασαν ή τις καταπάτησαν
Πρώτοι κάτοικοι της Μεγάλης
Κερπινής, θα ήσαν οι Καραβασιλαίοι στα
Καραβασιλέϊκα, από τους οποίους
κατάγονται: οι Ντριβαίοι, Μπερετσαίοι,
Σπηλιωτόπουλοι, Καραθεοδωραίοι κ.α.
Κοντά ήρθαν οι οικογένειες: Τζουλουχά,
Ψαρού ,Παπά, Κωνσταντόπουλοι (από κάποιο
Κώστα), απ’ όπου κατάγονται όλες οι
οικογένειες στα Πλιακέϊκα. Αργότερα
ήρθαν οι Μπουρδουμαίοι στα
Μπουρδουμέϊκα, κυνηγημένοι από τους
Τούρκους του Λάλα, απ’ όπου κατάγονται
οι Δημοπουλαίοι, Δασκαλοπουλαίοι,
Σταθοπουλαίοι, Οικονομοπουλαίοι. Με τον
καιρό βρήκαν εδώ καταφύγιο κι άλλες
κυνηγημένες οικογένειες και το χωριό
έγινε το μεγαλύτερο στα γύρω χωριά, ήταν
δε κι είναι το πλουσιότερο, με μεγάλη και
καλή περιφέρεια.
Τα κοινά παθήματα των κατοίκων και
το μίσος κατά των Τούρκων τους ένωσαν μ’
αγάπη κι ομόνοια μεταξύ τους και με τα
γύρω χωριά, έγιναν σαν μια οικογένεια,
προ πάντων δε από το 1764 κι ύστερα, που
πήρε μετάθεση ο Βεζύρης της
Πελοποννήσου, εγγονός του Τοπάλ Οσ (ου)μάν,
υποστηρικτής των χριστιανών, και τη θέση
του πήρε ο Πασάς Χαμουντσής, φανατικός
Τούρκος και Χριστιανομάχος, ο οποίος για
εκδίκηση απαγχόνισε τους 5 Βεκίληδες της
Πελοποννήσου (αντιπροσώπους στο
Σουλτάνο), τους : Δεληλιάννη, Ζαΐμη,
Κρεββατά, Νοταρά και Μητροπολίτη Ανανία.
Στο κίνημα του Ορλώφ (1769) πολλοί
Κερπινιώτες πρόθυμα πήραν μέρος στις
σφαγές Τούρκων και στην άτυχη πολιορκία
της Τριπολιτσάς, μ’ αποτέλεσμα να
εκμανούν οι Τούρκοι και να καταστρέψουν
τα χωριά με τις 20.000 Αλβανών που τους
βοήθησαν. Για να γλιτώσουν από τη μανία
των Τουρκαλβανών οι κάτοικοι 25 χωριών
της Καρύταινας, στα οποία και η Κερπινή,
πούλησαν τα χωριά τους στο δέκατο της
αξίας τους στις Σουλτάνες, στα τζαμιά,
τους Βεζύρηδες κι άλλους μεγιστάνες της
Κωνσταντινούπολης κι έγιναν Τoύρκικες
ιδιοκτησίες, ενώ άλλα χωριά ήσαν
ανέκαθεν Τουρκικά. Γράφει ο Καν.
Δεληγιάννης στ’ Απομνημονεύματά του,
τόμ. 1ος, σελ. 74 – 75: "…Εις την
επαρχίαν της Καρύταινας επωλήθησαν τότε
τα Λαγκάδια, το Βαλτεσινίκο, η Γλόγοβα,
το Αγρίδι και του Καρνέσι, η Κερπινή, η
Κοντοβάζαινα, τα Βελιμάχια, Παραλογγούς
και Καρδαρίτσι…σχεδόν το εν τρίτον της
επαρχίας: τα δ’ άλλα ήτον ιδιοκτησίαι
τουρκικαί ανέκαθεν. Αλλά μετά το 1790
λαβών ισχύν ο πατήρ μου Δεληγιάννης παρά
τη Οθωμανική Κυβερνήσει απήλθε μετά του
Σωτηράκη Λόντου και του Παπά Αλέξη
βεκίληδες (=αντιπρόσωποι, απεσταλμένοι,
επίτροποι) του Μορέως εις την
Κωνσταντινούπολιν και κατώρθωσε δια
παντοίων μέσων και τα εξηγόρασεν όλα
αυτά από τους
κατόχους και κυρίους των και τα
απεκατέστησε πάλι ιδιοκτησίας των
κατοίκων Χριστιανών με ολίγας ποσότητας
χρημάτων". Μετά το κίνημα του Ορλώφ
και την εκδικητική μανία των
Τουρκαλβανών γέμισαν τα βουνά κλέφτες. Η
Κερπινή αποτελούσε καλό καταφύγιό τους,
ετροφοδοτούντο εδώ και κρυβόσαν. Δεν
έχουμε ονόματα Κερπινιωτών κλεφτών της
εποχής αυτής, που βέβαια θα ήσαν, ενώ
ξέρουμε πως εδώ γύρω έδρασαν κλέφτες από
διάφορα μέρη κι από το 1800 κ.ε. κι ο Θ.
Κολοκοτρώνης, ο οποίος κατέφευγε συχνά
στην Κερπινή πούχε φίλους ισχυρούς κι
είχε και περιπέτειες. Δυο φορές
προδόθηκε (1802 και 1804). "…Με τα
σπερώματα, με διακόσιους νομάτους ο
Μπουλούμπασης μας πλάκωσε εις την
Κερπινή. Μόνον σαράντα είμεθα,
ετραβήχτηκα από το χωριό έξω. Κλείομαι
εις ένα μοναστήρι εις την Κερνίτζα (αναλήφθηκα,
μ’ έχασαν), έπιασα τον άγριον τόπο…"
(Τερτσέτη Ζ. 12). Το 1804 μάλιστα κινδύνεψε η
ζωή του γιατί οι Έλληνες, πιεζόμενοι
πολύ από τους Τούρκους, πρόδιδαν τους
κλέφτες και τον Κολοκοτρώνη, αρματολό
τότε, όπως ο φίλος του Δεληγιάννη στο
Λάλα Χασάναγας Φιδάς, ακριβά πληρωμένος
απ’ αυτόν. Τόμαθ’ ο Γέρο – Κόλιας (
Πλαπούτας ) και τον ειδοποίησεν εγκαίρως
να φυλαχτεί. "…Λαμβάνοντας και την
είδησιν (λέει ο ίδιος στην αυτοβιογραφία
του) ήμουν εις ένα χωριό, λεγόμενον
Τουρκοκερπινή, εσυλλογούμην τι τρόπο να
φανερωθή τούτη η μυστική κίνησις, δια να
μας βαρέσουν. Έμεινα όλην την νύκτα
συλλογισμένος. Οι Τούρκοι ήλθαν κι
έπιασαν δύο δρόμους, 200 και 200, να
βαρέσουν με χωσιά. Είχαν κι’ ένα προδότη,
και ήρχετο και μας εύρισκε, αν κινάμε ή
αν κοιμόμασθε. Το πρωί ήθελα να στείλω
καταπατητάδες. Το πρωί μας έκλεισαν στο
χωριό. Εγώ είχα δώσει τα σκουτιά μου εις
ένα ψυχογυιόν. Χαράζοντας την αυγή,
βλέπω τους Τούρκους. Επιάσαμε το τουφέκι.
Κινώντας να πιάσω την ράχη, παίρνουν τον
ψυχογυιόν μου οκτώ βόλια, ο αδελφός μου ο
Γιάννης λαβώνεται, Κλειόμεθα σε τρία
σπίτια, είμεθα 38. Εκλείσθηκα εις ένα
χαμώγιο (= στο παλιό του Ντίνου
Σπηλιωτόπουλου). Έρχονται οι άλλοι 200,
μας απόκλεισαν. Πολεμούμε όλη την ημέρα
εσκοτώσαμε και εμείς. Το βράδυ κάνομε
γιουρούσι και εφύγαμε. Τον Μάρτη 7 μας
βάρεσαν στα 1804 ( Τερτσέτη ‘΄Απαντα, τόμ.
Γ΄, Ζ΄13). Το 1806 σφίχτηκαν πολύ οι κλέφτες,
πάρθηκαν αυστηρότατα μέτρα από το
Βεζύρη της Τριπολιτσάς, αναγκάστηκε να
τους αφορίση ο Πατριάρχης, απειλήθηκε ο
Δεληγιάννης : Ή το κεφάλι του
Κολοκοτρώνη ή το δικό του, σκοτώθηκαν οι
πιο πολλοί κλέφτες κι ο Κολοκοτρώνης
έφυγε στη Ζάκυνθο πικραμένος
Το 1815, κατά τον Pouqueville
η Κερπινή είχε 300 κατοίκους, ήταν δηλαδή
μικρότερη από σήμερα (1973). "1820, Σεπ/βρίου
27… Κατανομή των φόρων κατά χωριά του
Καζά Καρυταίνης… Κερπινή 5.049 γρόσια, 27
παράδες. Καθυστερούμενα 27 παράδες…
Γλανιτσιά 1.619 – 34, Γλόγοβα 1.939 – 26…".
Δηλαδή η Κερπινή, σαν πιο παραγωγική,
πλήρωνε πολλά (Τ. Κανδηλώρου, Αρκαδική
Επετηρίς, τεύχος δεύτερο, σελ. 316).
Τούρκοι δεν έμεναν τότε στην Κερπινή,
είχαν φύγει. Κατά τον Τ. Κανδηλώρο
Τούρκοι έμεναν στην Καρύταινα (οι Αρχές
και 100 περίπου οικογένειες), στα Λαγγάδια
(στον Απάνου μαχαλά), στην Καμενίτσα, στη
Λάστα και στη Βάχλια. |
|
